فهرست مطالب

• عصب سیاتیک چیست؟ 
• علل ایجاد درد سیاتیک
• عواملی که احتمال ابتلا به درد سیاتیک را افزایش می دهن
• علائم سیاتیک
• عوارض سیاتیک
• پیشگیری از سیاتیک
• تشخیص سیاتیک
• راههای درمان سیاتیک
• درمانهای پزشکی سیاتیک
• سوالات متداول
• صفحه اصلی

درد سیاتیک می تواند ثابت و یا متناوب باشد. این درد همچنین معمولا در ساق پا شدیدتر از کمر است. درد سیاتیک معمولا در یک زمان، تنها در یک پا ایجاد می شود. اما گاهی ممکن است درد سیاتیک همزمان در هر دو پا نیز رخ دهد. این امر فقط به این بستگی دارد که عصب در کجای ستون فقرات فشرده شده است. اکثر افراد مبتلا به سیاتیک، به تنهایی، با ماساژ درمانی، با درمانهای خانگی و یا مراقبت از خود تسکین می یابند. اما گاهی نیاز به مراجعه به پزشک و در موارد حادتر نیاز به جراحی می باشد. درد سیاتیک دردی عصبی است که بر اثر فشار، آسیب و یا تحریک عصب سیاتیک ایجاد می شود. در زیر به توصیف عصب سیاتیک پرداخته ایم.

عصب سیاتیک چیست؟

عصب سیاتیک یکی از طولانی‌ترین و ضخیم‌ترین عصب بدن است که از ناحیه باسن گلوتئال منشا می‌گیرد. ضخامت عصب سیاتیک تقریبا به اندازه انگشتان می‌باشد. این عصب، از 5 ریشه عصبی تشکیل شده است. که دو ریشه آن از ناحیه تحتانی کمر، به نام ستون فقرات کمری و سه ریشه دیگر آن نیز از بخشی از ستون فقرات بنام استخوان خاجی ( Sacrum) می‌باشد. این 5 ریشه عصبی در کنار هم قرار گرفته و عصب سیاتیک راست و چپ را تشکیل می‌دهند.

در هر طرف بدن شما یک عصب سیاتیک از ناحیه باسن، باسن و پای شما عبور کرده و درست به ناحیه زیر زانویتان ختم می‌شود. عصب سیاتیک سپس به سایر اعصاب منشعب می‌گردد. و در ساق پا، پا و انگشتان پای شما ادامه می‌یابد. صدمه واقعی به عصب سیاتیک در واقع نادر است و معمولا اصطلاح سیاتیک، برای توصیف هر دردی است که از ناحیه کمر شروع شده و از ساق پا ساطع می‌گردد. که وجه مشترک تمامی این دردها آسیب به عصب، تحریک، التهاب، فشار و فشردگی عصبی در ناحیه کمر است. افراد در هر نقطه از مسیر عصب سیاتیک، یعنی در هر قسمت از پشت، ناحیه باسن و… ممکن است درد سیاتیک را تجربه کنند. درد سیاتیک می‌تواند خفیف یا شدید باشد. در ادامه به دلایل ایجاد درد سیاتیک، راههای درمان و علائم سیاتیک می پردازیم.

سندروم پریفورمیس

سندروم پریفورمیس یک اختلال عصبی عضلانی غیرمعمول است که می تواند بر عصب سیاتیک فشار وارد کرده و آن را تحریک کند. این اتفاق زمانی می افتد که ماهیچه پریفورمیس (عضله کوچکی که در عمق باسن است) سفت یا اسپاسم می شود.

Cauda equine سندروم

این سندروم یک بیماری نادر، اما جدیست که بر روی دسته عصبی واقع در انتهای نخاع ( با نام Cauda equine) اثر گذاشته و درد سیاتیک را ایجاد می نماید. سندروم Cauda equine باعث درد در ناحیه ساق پا، بی حسی در اطراف مقعد و از دست دادن کنترل روده و مثانه می شود.

دژنراتیو

بر اثر تنگی نخاعی ایجاد شده در این بیماری، عصب سیاتیک هنگام خروج از ستون فقرات فشرده شده و درد سیاتیک ایجاد می شود. تنگی نخاعی به تنگ شدن غیر طبیعی کانال نخاعی اطلاق می شود که می تواند کاهش فضای موجود برای اعصاب و نخاع را موجب شود. تنگی نخاعی در بیماری دژنراتیو بر اثر فرسایش طبیعی دیسکهای بین مهره ای ستون فقرات به وجود می آید. بدین ترتیب که بر اثر فرسودگی دیسکها، طول دیسکها کمتر شده و مجاری عصبی باریکتر می گردند و تنگی نخاعی و درد سیاتیک ایجاد می شوند.

آرتروز

یکی دیگر از دلایل ایجاد درد سیاتیک آرتروز است. بر اثر بیماری آرتروز و در دوران پیری، خارهای استخوانی و لبه های ناهموار استخوان می توانند در ستون فقرات شکل گرفته و اعصاب کمر را فشرده سازند. و به این ترتیب تحریک و فشار به عصب سیاتیک و درد سیاتیک را موجب شوند.

فتق دیسک کمر

فتق یا لغزش دیسک، موجب افزایش فشار بر ریشه عصب می شود و بدین ترتیب درد سیاتیک را ایجاد می نماید. این بیماری شایعترین علت سیاتیک است. حدود ۱ تا ۵ درصد از مردم آمریکا، در یک دوره از زندگی خود دچار لغزش دیسک می شوند. فتق دیسک زمانی اتفاق می افتد که، دیسکها ( دیسکها بالشتکهای بالابرنده بین هر مهره از ستون فقرات هستند) با افزایش سن به تدریج ساییده و سفت می شوند. و دیواره بیرونی آنها ضعیف می گردد. بدین ترتیب است که ماده ژل مانند درون دیسک بیرون می زند و موجب فتق دیسک می شود. هنگامی که فتق دیسک برای مهره های کمر اتفاق می افتد می تواند بر عصب سیاتیک فشار وارد کرده و درد سیاتیک را ایجاد نماید.

اسپوندیلولستزیس

در اسپوندیلولستزیس، مهره به گونه ای لغزش می کند که با مهره بالایی خود همخوانی ندارد و بدین ترتیب دهانه ای که عصب از آن خارج می شود، باریک می گردد. که این امر فشار و تحریک عصب سیاتیک و ایجاد درد سیاتیک را موجب می شود.

دلایل دیگر

عواملی نظیر افزایش سن، چاقی، بارداری، نشستن یا ایستادن طولانی مدت و … می تواند احتمال ابتلا به سیاتیک، و میزان درد سیاتیک را افزایش دهد. که در ادامه به آنها می پردازیم.

سیاتیک می تواند به دلیل چندین بیماری مختلف ایجاد شود. از جمله این بیماریها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- آسیب ناشی از ضربه به ستون فقرات کمری یا عصب سیاتیک

۲- وجود تومور در کانال نخاعی کمری، که موجب می شود تا عصب سیاتیک فشرده شود.

۳- بیماریهایی نظیر فتق دیسک، سندروم پریفورمیس و … که در ادامه به تفضیل به آنها پرداخته ایم.

علائم سیاتیک

علائم سیاتیک عبارتند از:

۱- درد شدید تا متوسط در ناحیه کمر، باسن و پایین ساق پا

۲- بی حسی و ضعف در ناحیه کمر، باسن و ساق پا

۳- از دست دادن قدرت حرکت

۴- دردی که با راه رفتن بدتر می شود

۵- احساس سوزن سوزن شدن در پاها و انگشتان پا

۶- در مواردی نادر، از دست دادن کنترل روده و مثانه ( به دلیل بیماری Cauda equine)

گاهی حرکات ناگهانی و اجباری بدن نظیر سرفه و عطسه می‌تواند درد سیاتیک را بدتر کند. 

سرد و گرم درمانی

استفاده از یخ یا بسته‌های داغ یکی از روش‌هایی است که می‌تواند در بهبود درد سیاتیک کمک کننده باشد. برای انجام این درمان، ابتدا کیسه‌های یخی که در حوله پیچیده شده باشد را برای کاهش درد و تورم، روی ناحیه آسیب دیده قرار می‌دهند. این عمل را به مدت ۲۰ دقیقه و چند بار در روز تکرار کرده. و پس از گذشت چند روز اول، بسته یخی را به یک بسته داغ یا یک پد گرمکن تغییر می‌دهند. و مشابه قبل، هر بار به مدت ۲۰ دقیقه استفاده می‌کنند. اگر پس از یک دوره گرم و سرد درمانی هنوز درد ادامه داشته باشد، دوباره پروسه درمان را تکرار می‌کنند.

سایر درمانهای غیرپزشکی جایگزین

امروزه درمان‌های جایگزین نظیر یوگا، طب سوزنی، ماساژتراپی و غیره به طور فزاینده‌ای رواج یافته و برای درمان و مدیریت انواع درد استفاده می‌شود. بطور مثال یکی از انواع درمان‌های جایگزین، بیوفیدبک است که برای کمک به مدیریت درد و کاهش استرس انجام می‌شود.

درمان‌های جایگزین می‌توانند در بهبود درد سیاتیک بسیار موثر باشند. بطور مثال ماساژتراپی به بهبود اسپاسم عضلانی‌ای که اغلب همراه با سیاتیک رخ می‌دهد، کمک می‌کند.

فیزیوتراپی

پزشک در برخی موارد برای درمان سیاتیک، شما را به یک فیزیوتراپ ارجاع می دهد، تا با انجام برنامه کششی و هوازی متناسب با شرایطتان، عضلات کمر، شکم و پاهایتان تقویت شود.

هدف از فیزیوتراپی یافتن حرکات ورزشی است که با کاهش فشار روی عصب، درد سیاتیک را بهبود می دهد. بطورکلی، یک برنامه ورزشی مناسب معمولا شامل تمرینات کششی برای بهبود انعطاف پذیری عضلات و تمرینات هوازی مانند پیاده روی، شنا، ایروبیک در آب است.

تزریق ستون فقرات

گاهی پزشک با تزریق نوعی داروی ضد التهابی به کمر به کاهش درد و تورم در اطراف ریشه های عصبی آسیب دیده کمک می کند. تزریق معمولا باعث تسکین درد کوتاه مدت ( تا سه ماه) می شود و تحت بی حسی موضعی به عنوان یک درمان سر پایی انجام می گیرد.

توجه: ممکن است هنگام تزریق مقداری فشار یا سوزش احساس کنید. پیش از انجام تزریق، از پزشک خود در مورد تعداد تزریقات و خطرات تزریق بپرسید.